Trong văn hóa, gắn với bóng đêm, âm phủ, là con vật dẫn dắt linh hồn, nên dân gian truyền tụng nếu mơ thấy ngựa đen là coi như mình sắp chết, ngựa đen được tượng trưng cho ác thần, hoặc là kẻ sa địa ngục, hay linh hồn bị chịu phạt, ngựa đen còn là biểu tượng của dục vọng. Khi bị cưỡi nếu bàn tay của người cưỡi dẫn nó vào con đường sai lầm thì càng gặp nhiều bóng tối, bóng ma và anh ta cũng có nguy cơ trở thành người liên minh với quỷ dữ, lúc này con ngựa lại là vật mang đến sự rủi ro, bạo lực.

Mặt khác, với tất cả tính bồng bột, năng lực sản sinh và tính hào phóng ở ngựa (nhất là ngựa non) mà một số nơi ngựa còn được coi là biểu tượng hoàn chỉnh sự cường liệt của dục vọng. Hình ảnh con Hắc mã buộc vào cỗ xe cưới là những con ngựa của dục vọng được giải phóng đã được phản ánh trong nhiều di sản thơ văn dân gian Nga.

Trong bóng đá hoặc những môi trường mang tính cạnh tranh, người ta thường hay dùng khái niệm "Ngựa ô" để chỉ một đội bóng tầm thường nhưng không ngán sợ những đối thủ được đánh giá cao hơn nhiều, là ngựa ô mà không phải là ngựa bạch, ngựa tía hay một loài vật nào khác vì ngựa ô tượng trưng cho sự quật khởi, bất kham, không khuất phục trước sức mạnh. Ngựa ô chính là con ngựa Ô Truy huyền thoại của Hạng Vũ được thêu dệt do rồng đen hóa thành, ngựa Ô Truy tung hoành thiên hạ cùng Hạng Vũ, chỉ khuất phục Hạng Vũ và đã lao xuống sông tự vẫn để chết theo chủ chứ không chịu rơi vào tay quân thù. Một đội bóng được coi là ngựa ô cũng có những đặc tính ngổ ngáo, chẳng sợ đối thủ nào dù có mạnh đến đâu đi chăng nữa[2].

Ở Việt Nam có lưu truyền câu chuyện "Ngựa quen đường cũ", bấy giờ, một lạc dân ở Kẻ Đơi có con ngựa đen rất đẹp, nên viên Bồ chính cướp mất ngựa của người kia. Anh ta không biết làm sao, đành đến xin vua phân xử. Khi bị vua gọi đến, viên Bồ chính khăng khăng nói đó là ngựa của mình, lại nói rằng bị lạc dân vu oan. Hùng Kính Vương truyền giữ lại con ngựa rồi cho hai người về nhà suy nghĩ một đêm, sau đó quay lại nghe vua phán quyết. Chiều hôm ấy, vua thả con ngựa ra rồi âm thầm đi theo, con ngựa đi qua Kẻ Gát, Kẻ Nú rồi qua Kẻ Đọi về đến Kẻ Đơi vào chuồng cũ của người lạc dân kia ăn cỏ. Ngay sáng hôm sau, vua Hùng (thứ XIX) nói lại chuyện này rồi phán xử phần thắng thuộc về người Lạc dân.